Nad wodą - Reymontsport

Ratownicy, korzystając ze Zintegrowanego Systemu Ratownictwa, który powstał i działa we współpracy z siecią Plus dbają o bezpieczeństwo ludzi nad wodą.

Sercem systemu jest telefon ratunkowy nad wodą 0 601 100 100.

W 2008 roku na wodny numer ratunkowy dzwoniono w całym kraju ponad 15 tysięcy razy. Ratownicy pomogli ponad 1000 osobom. Centra Koordynacji Ratownictwa WOPR w sezonie koordynowały łącznie ponad 600 akcji ratunkowych, z których większość dotyczyła wypadków z bezpośrednim zagrożeniem życia.

Wypadki na wodzie     
Najgroźniejszym skutkiem wypadku na wodzie jest utonięcie. Przyczyn utonięć jest wiele, opisany poniżej mechanizm utonięcia przez zachłyśnięcie jest jedną z nich.

Do innych przyczyn można zaliczyć: szok termiczny, hipotermia, urazy fizyczne, przykurcz mięśni. Głównym powodem powstawania tego typu zdarzeń jest lekceważący stosunek do wody i przecena własnych możliwości. Wiąże to się przeważnie ze spożywaniem alkoholu i działaniami pod jego wpływem.

Co to jest utonięcie?

Tonięcie jest to złożony proces utraty życia związany głównie z dostaniem się płynów do dróg oddechowych. Proces ten przebiega w trzech fazach.

Faza 1 - zachłyśnięcie
Jest to fizyczne dostanie się płynów do dróg oddechowych, które w następstwie powoduje odruchy wykrztuśne, kaszel - organizm broniąc się próbuje usunąć płyny. Podczas kąpieli na głębokiej wodzie jest to bardzo niebezpieczne. Zachłyśnięcie powoduje u człowieka gwałtowną reakcję, kąpiący zaczyna się szamotać i usiłuje wyksztusić z siebie pobraną wodę, w następstwie organizm tonącego zużywa duże ilości tlenu zgromadzonego we krwi. Tonący nie uzyskawszy pomocy z zewnątrz (od ratownika lub osoby postronnej np.: rzut kołem ratowniczym albo udzielenie pomocy innym sprzętem ratowniczym) pobiera porcje wody do płuc. Powoduje to wstrzymanie wymiany gazowej w płucach w konsekwencji przestaje oddychać.

Faza 2 - utrata świadomości
W momencie utraty świadomości tonący zaprzestaje walki o swoje życie, ciało powoli opada na dno. W organizmie tonącego zachodzą zmiany fizjologiczne. Woda w płucach zaczyna być pochłaniana przez krew. Serce jeszcze pracuje, ale następuje zwolnienie jego akcji i spadek ciśnienia pogłębiający niedotlenienie mózgu. Wzrost stężenia CO2 we krwi wyzwala niepowstrzymane gwałtowne odruchy oddechowe, woda ponownie dostaje się do płuc, serce przyspiesza na chwilę, nie jest jednak w stanie dłużej tłoczyć wydajnie krwi. Faza ta trwa około 3 minut.

Faza 3 - śmierć
Dochodzi do niedotlenienia tkankowego z zatrzymaniem procesów oddychania w ich wnętrzu. Serce pracuje bezwładnie dochodzi do migotania komór, stan ten trwa od 4 do 10 minut. Po tym następują odruchy agonalne w postaci rozluźnienia zwieraczy i drgawek pojedynczych mięśni, przychodzi nieodwracalna śmierć. Tak umiera tonący.   

Co to jest utopienie?

W wodzie można stracić życie nie tylko na skutek utonięcia. Zdarzają się przypadki, gdzie zatrzymanie krążenia i oddechu następuje nad wodą lub na jej powierzchni. Może to być np. atak serca czy szok termiczny. W takich okolicznościach ciało ludzkie opada na dno, a do dróg oddechowych dostaje się niewielka ilość wody. Nazywa się to utopieniem.

Najefektywniejsza pomoc może być udzielona przed wpadnięciem poszkodowanego do wody. Gdy poszkodowany wpada do wody a już wtedy nie pracuje układ oddechowy i krążenia lub nastąpi to na skutek tego wpadnięcia (np. szok termiczny), to czas na udzielenie pomocy bardzo się skraca, ponieważ trzeba poszkodowanego najpierw wyciągnąć z wody. W takich sytuacjach jedynie bardzo szybkie i sprawne działanie może dać jakąkolwiek szansę na uratowanie życia.   

Szok termiczny

Powstaje na skutek gwałtownej zmiany temperatury zewnętrznej ciała. Podczas plażowania ciało nasze jest nagrzewane przez słońce.  Aby schłodzić nasz organizm duża ilość krwi odpływa z mięśni tuż pod skórę, a pory potowe rozszerzają się (pocimy się). W momencie gwałtownego ochłodzenia, najczęściej jest to skok do wody, skóra gwałtownie kurczy się i cała krew zgromadzona pod skórą jest ochładzana i pchana przez obkurczające się włoskowate naczynia krwionośne prosto do serca, które nie może przyjąć nagle tak dużej ilości krwi i serce po prostu staje. Oprócz tych objawów wzrost ciśnienia wychłodzonej krwi powoduje chwilowe omdlenie. W jednej chwili przestaje bić serce oraz tracimy przytomność. Jeśli nie nastąpi szybka reakcja ratownika lub kąpiących się osób osoba taka umrze.             

Hipotermia

Jest to nadmierne wychłodzenie organizmu, w wyniku, którego następuje utrata przytomności. Następuje np. w wyniku długiego przebywania w zimnej lub chłodnej wodzie. Pierwszym objawem hipotermii jest drżenie mięśni, wywołane obronnymi skurczami. Dzieje się to mimo woli. Objawia się to szczególnie drżeniem rąk, nóg. Drugim etapem jest zwiotczenie i ból mięśni, apatyczność, senność.

Trzecim etapem jest utrata świadomości oraz spowolnienie i zanik procesów życiowych w efekcie dające śmierć organizmu. Człowiek jest w stanie przeżyć w wodzie o temperaturze 4OC do 10 minut, w wodzie o temperaturze 16OC do 20 minut. Niemały wpływ na wytrzymałość organizmu ludzkiego w zimnej wodzie ma otyłość, tkanka tłuszczowa izoluje termicznie. Człowiek korpulentny może nawet o 10 minut dłużej wytrzymać w lodowatej wodzie. W przypadkach hipotermii nieodzowna jest pomoc drugiej osoby.  


--------------------------------------------------------------------------------

Urazy fizyczne

Są to różnego rodzaju złamania, zwichnięcia, skręcenia, zranienia. Dochodzi do nich często, w trakcie letnich kąpieli. Wypadki te są często następstwem nierozwagi i brawury. Nierzadko widuje się ludzi skaczących na głowę do wody. Jeśli skaczą na znaną głęboką wodę i wykonują to poprawnie to ryzyko jest mniejsze Nie udzielenie szybkiej, sprawnej i fachowej pomocy poszkodowanemu zmniejsza jego szanse przeżycie do zera.            

Przykurcz mięśni
Nazywane one są często skurczami. Podczas długotrwałego wysiłku oraz nie odpowiedniego przygotowania kondycyjnego w wyniku wychłodzenia, nie rzadko mamy do czynienia z ta bolesna dolegliwością. Objawia się to ostrym bólem mięśniowym. Przykurcze często występują w mięśniach kończyn, głównie w nogach. Jest to bardzo niebezpieczne w trakcie długotrwałego pływania, w chłodnej wodzie. Zanotowano przypadki przykurczu mięśni całego ciała. To niebezpieczne zjawisko jest wynikiem niedokrwienia poszczególnych partii mięśni. Brak osoby asekurującej podczas długotrwałego pływania doprowadzić może nawet do utonięcia.

 Zasady bezpiecznego zachowania   

Aby uniknąć wymienionych dolegliwości i nieprzyjemności związanych z wypadkami na wodzie, przestrzegaj następujących zasad podczas pobytu nad wodą:

1.Pływaj tylko w miejscach strzeżonych, czyli tam gdzie jest ratownik WOPR. Bardzo lekkomyślne jest pływanie w miejscach gdzie kąpiel jest zakazana. Informują o tym znaki i tablice.

Nie wolno też pływać na odcinkach szlaków żeglugowych oraz w pobliżu urządzeń i budowli wodnych.

2. Przestrzegaj regulaminu kąpieliska, na którym przebywasz. Stosuj się do uwag i zaleceń ratownika WOPR. Ratownik czuwa nad bezpieczeństwem kąpiących się.

3. Nie pływaj w wodzie o temperaturze poniżej 14 oC (optymalna temperatura wody 22 - 25 stopni). Grozi to hipotermią.

4. Nie pływaj w czasie burzy - może uderzyć Cię piorun lub zatopić fala.

5. Nie pływaj w czasie mgły - możesz stracić orientację lub zostać staranowany przez jednostkę pływającą. Ratownik tego nie zauważy.

6.  Nie pływaj gdy wieje porywisty wiatr - wysoka fala utrudnia oddychanie, a zamiast płynąć będziesz dryfował. Zmęczysz się i utoniesz.

7.   Nie skacz rozgrzany do wody. Przed wejściem do wody ochlap nią klatkę piersiową, szyję, krocze, nogi i głowę - unikniesz wstrząsu termicznego.

8.    Nie pływaj w miejscach gdzie jest dużo wodorostów możesz się zaplątać i utonąć.

9.    Nie pływaj w miejscach gdzie występują zawirowania wody lub zimne prądy. Wir może wciągnąć pływaka a zimna woda może powodować przykurcze i hipotermię.

10.   Pływaj w miejscach dobrze ci znanych.

11. Nie skacz do wody w miejscach nieznanych. Może się to skończyć śmiercią lub kalectwem. Absolutnie zabronione są w takich miejscach skoki na głowę.

12. Nie baw się w "przytapianie" innych osób korzystających z wody, spychanie do wody z pomostów, z materacy. Jest to przejaw wyjątkowej głupoty, ignorancji i braku wyobraźni godny potępienia. Może to doprowadzić do wstrząsu termicznego lub zachłyśnięcia. Osoba, która się zachłyśnie wpada w panikę i wciągnie za sobą najbliższą osobę, którą chwyci. Osoba "przytapiana" walczy o życie.


13. Pamiętaj, że materac dmuchany nie służy do wypływania na głęboką wodę, podobnie jak nadmuchiwane koło. Materac i koło łatwo przebić.


14. Nigdy nie pływaj po spożyciu alkoholu. Alkohol powoduje ze strony psychologicznej - niewłaściwą ocenę sytuacji i ryzyka, nadmierną brawurę i przecenianie własnych sił. Ze strony fizycznej powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych co daje szybką utratę ciepła i bardzo duże ryzyko wystąpienia hipotermii i przykurczów. Niezwykle łatwo w takim przypadku utonąć.


15. Kąpiąc się zwracaj uwagę na osoby obok. Może okazać, się, że ktoś będzie potrzebował twojej pomocy. Jeżeli będziesz w stanie mu pomóc to uczyń to, ale w granicach swoich możliwości. Jeżeli nie będziesz się czuł na siłach zawiadom inne osoby.


16.  Nie przystępuj do pływania bez odpowiednio wcześniej zjedzonego posiłku - zimna woda może doprowadzić do bolesnego skurczu żołądka, co może pociągnąć za sobą bardzo poważne konsekwencje. Nie pływaj również bezpośrednio po posiłku - wzmożona przemiana materii wymaga czynnika energetycznego.


17. Nie należy przeceniać własnych umiejętności pływackich. Jeżeli chcesz wybrać się na dłuższą trasę pływacką (mogą to robić osoby posiadające Specjalną Kartę Pływacką tzw. Żółty Czepek) płyń asekurowany przez łódź lub przynajmniej w towarzystwie jeszcze jednej osoby. Na głowie powinien być widoczny żółty czepek.


18. Po kąpieli nie jest wskazany duży wysiłek fizyczny. Lepiej udać się na spacer, a po godzinie można organizować sobie zajęcia bardziej intensywne. Nie przebywaj w wodzie zbyt długo ani też nie wchodź do niej po zbyt krótkiej przerwie. Ok. 70% energii w czasie pływania człowiek zużywa do ogrzania własnego ciała. Duży wydatek energetyczny wymaga dłuższej regeneracji i posiłku. W przeciwnym wypadku może zabraknąć sił do płynięcia i ogrzania organizmu. Zwiększa się ryzyko utonięcia.


19. Intensywny wysiłek wzmaga łaknienie i dlatego po ukończeniu pływania należy zjeść posiłek. Dzieci muszą coś zjeść obowiązkowo, ponieważ mają szybszą przemianę materii.


20. Nie wypływaj za daleko od brzegu po zapadnięciu zmroku. Możesz stracić orientację, niewłaściwie ocenić odległość, ulec panice ze strachu (np. w wodorostach lub, gdy dotknie Cię ryba), jesteś też niewidoczny.


21. Jeżeli nie chcesz się przeziębić to po skończonej kąpieli przebierz się w suche ubranie, nie przebywaj w mokrych rzeczach na wietrze - możesz doprowadzić do znacznego oziębienia organizmu.


22. Dbaj o czystość wody, w której pływasz. Nie załatwiaj do wody potrzeb fizjologicznych, pilnuj, aby dzieci przed kąpielą załatwiły się, nie pluj, nie wylewaj nieczystości, nie myj samochodu. Jeżeli są do tego warunki do wody wchodź po uprzednim opłukaniu się pod prysznicem (znajdują się one prawie zawsze na kąpieliskach zorganizowanych i na pływalniach), głównie po to, aby uniknąć wstrząsu termicznego.


23. Jeżeli masz możliwość to do kąpieli i pływania nie wybieraj zbiorników wodnych położonych w okolicach dużego zanieczyszczenia powietrza (dymiące fabryki, drogi wzmożonego ruchu samochodowego) - uniemożliwiasz pełną wentylację płuc.


24. Jeżeli pływasz na pływalniach, gdzie woda jest chlorowana stosuj ochronne okularki na oczy. Chlor może wywołać zapalenie spojówek, ma działanie drażniące.

25. Jeżeli w czasie pływania poczujesz bolesny skurcz mięśni - zachowaj spokój połóż się na plecach i nie wykonuj gwałtownych ruchów. Nie wpadaj w panikę. Ból powinien minąć po chwili. Gdy minie płyń spokojnie do brzegu. Jeśli poczujesz bolesny skurcz krtani - przełknij kilkakrotnie ślinę - nasili to początkowo ból, ale szybciej minie skurcz.


26. Nie lekceważ zaleceń lekarza. Jeżeli zabroni Ci on wchodzenia do wody - nie wchodź. Może się zdarzyć, że pomoc przyjdzie za późno.


27. Nie wszczynaj nigdy fałszywych alarmów.


28. Jeżeli korzystasz ze sprzętu pływającego nie wpływaj nim na teren kąpieliska, nie skacz z niego do wody, łatwo może dojść do wypadku. Osoby nie umiejące pływać koniecznie muszą być ubrane w kamizelki ratunkowe (właściwie zapięte).


29.  Korzystaj jedynie ze sprawnego i pewnego sprzętu pływającego.


30. Jeżeli w czasie pływania jednostką pływającą dojdzie do jej wywrócenia nie odpływaj od niej. Będzie ona łatwiej zauważona przez ratowników. Pamiętaj, aby zadbać o bezpieczeństwo osób nie umiejących pływać. Koniecznie policz czy wszyscy są na powierzchni wody.


31. Jeżeli wypadniesz za burtę zachowaj spokój. Jeżeli będzie to łódź z silnikiem napędzanym śrubą postaraj odpłynąć na bezpieczną odległość, aby nie doszło do zranienia i przytrzymując się rzuconego ci sprzętu ratowniczego czekaj na pomoc.


32. Jeżeli jesteś świadkiem udzielania pomocy człowiekowi wyciągniętemu z wody - nie przeszkadzaj ratownikom. Jeśli jesteś w stanie pomóc to twoje działanie będzie przyjęte z wdzięcznością. Jeśli jednak nie czujesz się na siłach aby pomóc nie komentuj działań ratowników ani nie traktuj tej sytuacji jako instruktażu. Tu toczy się walka o życie ludzkie, na naukę będzie inna pora.


33.  Nie wędkuj na terenie czynnego kąpieliska. Łatwo możesz kogoś zranić.


34.  Doskonal swoje umiejętności pływackie - trening czyni mistrza.

Jak pomagać ofiarom wypadków na wodzie?

Gdy mamy do czynienia z utonięciem

-czyli u poszkodowanego doszło do zatrzymania oddechu i krążenia ważne jest to, aby czas który upłyną od momentu utonięcia do momentu przystąpienia do resuscytacji (akcji ratowniczej polegającej na przywróceniu oddechu i tętna) nie był dłuższy niż 3 minuty. Powyżej tego czasu maleją gwałtownie szansę przywrócenia życia.

Należy podjąć odpowiednie działania:

- sprawdzić tętno i oddech,

- ułożyć poszkodowanego na twardej płaskiej powierzchni,

- sprawdzić czy w jamie ustnej nie ma obcych ciał, najczęściej są to protezy, resztki pokarmu (wymiociny), jeśli są należy je usunąć (np. chusteczką),

- należy podjąć resuscytację, czyli pośredni masaż serca i sztuczny oddech.

Celem tych czynności jest przywrócenie życia. Aby zastosować wyżej wymienione procedury trzeba być odpowiednio przeszkolonym z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Jeśli tak nie jest to najważniejsze jest jak najszybsze zaalarmowanie czuwającego na kąpielisku ratownika oraz pogotowia ratunkowego. Ratownik WOPR (Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego) jest osobą przeszkoloną i doskonale wie jak ma postępować w takich wypadkach.

Gdy mamy do czynienia z szokiem termicznym należy:

- poszkodowanego jak najszybciej wyciągnąć z wody,

- sprawdzić przytomność, jeśli jej nie ma to sprawdzić puls i oddech,

-niezwłocznie wezwać ratownika,

- po odzyskaniu przytomności osoba taka bezwzględnie powinna skontaktować się jak najszybciej z lekarzem.   

2. W przypadkach, gdy mamy do czynienia z urazami fizycznymi takimi jak złamania, skręcenia, zwichnięcia, zranienia, ważne jest, aby osoba poszkodowana uzyskała jak najszybszą pomoc medyczną. NAJNIEBEZPIECZNIEJSZYM URAZEM FIZYCZNYM DOZNAWANYM W TRAKCIE KĄPIELI JEST URAZ KRĘGOSŁUPA. SKOK NA GŁOWĘ DO PŁYTKIEJ WODY CZĘSTO KOŃCZY SIĘ TAKIM URAZEM.

Sposób postępowania z poszkodowanym jest ściśle określony:

-  należy wyciągnąć jak najszybciej z wody poszkodowanego pamiętając o tym, że trzeba to zrobić bardzo ostrożnie, przytrzymując delikatnie głowę tak, aby zapobiec gwałtownym ruchom i przemieszczeniom,

- ułożyć poszkodowanego ostrożnie na twardej płaskiej powierzchni (np. na pomoście, drzwiach, desce),

- sprawdzić przytomność, jeśli poszkodowany jest nieprzytomny sprawdzić tętno i oddech,

- należy także niezwłocznie powiadomić ratownika WOPR oraz Pogotowie Ratunkowe,

- należy w miarę możliwości nie przemieszczać poszkodowanego, ponieważ grozi to dalszymi uszkodzeniami rdzenia kręgowego.           

Często urazy kręgosłupa powodują trwałe kalectwo. Osoby poszkodowane raczej nie odzyskują władzy nad własnym ciałem do końca życia, są "przywiązani" do wózka inwalidzkiego. Należy, zatem poważnie zastanowić się nad każdym skokiem na głowę do nieznanej wody, bo efekty mogą być przerażające. Podczas długotrwałego wysiłku np. pływania, może dojść do przykurczu mięśnia. Sprzyja temu zimna woda. Aby zmniejszyć ryzyko przykurczu należy dbać o kondycję, przygotowanie pływackie i prowadzić rozgrzewkę. Mięśnie łatwiej wtedy zniosą duży wysiłek i wychłodzenie. Podczas długiego lub dalekiego pływania potrzebna jest asekuracja z łodzi lub przynajmniej druga płynąca osoba.

W przypadku wystąpienia przykurczu, gdy jesteśmy w wodzie:

- przede wszystkim nie wolno wpadać w panikę. Panika jest równoznaczna z utonięciem. Trzeba liczyć się z silnym bólem.

- należy płynąć do brzegu nie używając bolącego mięśnia, w miarę możliwości wezwać pomoc.

Możliwe, że ból minie, jeśli potrafimy należy rozciągać przykurczony mięsień:

W przypadku mięśnia (łydki) należy chwycić za przednią część stopy i ciągnąć ku sobie z jednoczesnym prostowaniem nogi w kolanie.

- niektórzy ratownicy proponują metodę wbijania szpilki w bolący mięsień w celu "odblokowania" impulsu nerwowego. Jednak do tego trzeba mieć przy sobie szpilkę lub agrafkę.

Powyższy materiał opracowano na bazie www(PM)